30 Ekim 2009 Cuma

10 TM Atomun Yapısı 1

Atomun Temel Tanecikleri

 Bir elementin tüm özelliklerini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atom doğrudan gözlenemeyen bir tanecik olduğundan maddenin kimyasal değişimleri incelenerek ve bilimsel deneylere dayanan akılcı öngörülerle atom modelleri oluşturulmuştur.

 Dolaylı yollardan elde edilen verilerden hareketle atomun yapısını aydınlatmak için tasarlanan örneklere ve açıklamalara atom modelleri denir.

 Bir elementin atomu iki temel bölüm ve üç temel tanecikten oluşur.

Atomun bölümleri;
1. Çekirdek
2. Yörüngeler
Atomun temel tanecikleri;
1. Proton
2. Nötron
3. Elektron
Çekirdek; atomun çok küçük bir bölümünü oluşturur. Atomun çekirdeğinde proton ve nötron bulunur.
1. Proton; p veya p+ ile gösterilir. Kütlesi +1 olan ve yükü de +1 olan taneciktir.
2. Nötron; n veya n0 ile gösterilir. Yüksüzdür. Kütlesi 1 kabul edilir.

 ( + ) yüklü protonlar birbirini iter. Bu itmenin sonucunda atomun çekirdeğinin parçalanması gerekir. Nötronlar ve çekirdek oluşurken meydana gelen bağlanma enerjisi çekirdeğin parçalanmasını engeller.

Yörüngeler; atomun bir parçacığı olan elektronlar çekirdeğin etrafında sabit bir yerde durmaz. Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklarda hem kendi etrafında hemde çekirdeğin etrafında çok hızlı hareket eder. Elektronların çekirdek etrafında bulundukları yerlere yörünge denir.

1. Elektron; e veya e- ile gösterilir. -1 yüklüdür. Gerçek kütlesi 9,1.10-28 gram dır. Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklarda bulunur. Bu uzaklıklara yörünge veya katman denir. Atomlar birden fazla katmana sahip olabilir. Katmalar birer enerji seviyesidir, çekirdeğin çevresini saran küresel bir yapıya sahiptir. 7 tane enerji katmanı vardır. Bir enerji katmanının numarası n ile gösterilir.

Atom Numarası: Çekirdekteki proton sayısına denir.
Atom numarası = proton sayısı = çekirdek yükü
• Nötr atomlarda atom numarası aynı zamanda elektron sayısına eşittir.
• Atom numarası elementin hangisi olduğunu anlamamızı sağlar.
• Fiziksel ve kimyasal olaylarda atom numarası değişmez.
• Radyoaktif olaylarda atom numarası değişebilir.
• Atom numarası genelde Z ile gösterilir. Element sembolünün sol alt köşesine yazılır.
Ör: 11Na 12Mg 16S gibi

Kütle Numarası: Kütle numarası, proton sayısı ile nötron sayısının toplamına eşittir.
• Genelde A ile gösterilir. A = p + n
• Kütle numarasına nükleon sayısı da denir.
• Fiziksel ve kimyasal olaylarda kütle numarası değişmez.
• Radyoaktif olaylarda kütle numarası değişebilir.
• Kütle numarası element sembolünün sol üst köşesine yazılır.
Ör: 4He 32S gibi

İzotop Atomlar: Atom numaraları aynı , kütle numaraları farklı atomlara izotop atomlar denir.
• Bir elementin izotop atomlarının kimyasal özellikleri aynıdır.
• İzotop atomların öz kütle, çekirdek çapı, nükleon sayısı gibi bazı fiziksel özellikleri farklıdır.
• Bir elementin izotop atomlarının aynı element ile oluşturdukları bileşik formülleri ve bileşiğin kimyasal özellikleri aynıdır.
• Radyoaktif tepkimeler sonucunda izotop atomlar elde edilebilmektedir.

İzoton Atomlar: Atom numaraları farklı, nötron sayıları eşit olan atomlara izoton atomlar denir. İzoton atomların tek ortak noktaları nötron sayılarının eşit olmasıdır.

İzobar Atomlar: Atom numaraları farklı, kütle numaraları aynı olan atomlara izobar atomlar denir. İzobar atomların tek ortak noktaları kütle numaralarının eşit olmasıdır.

İyon Kavramı

 Yüklü atom veya atom gruplarına iyon denir.
Ör: N atom, N-3 iyondur veya C atom, CN- iyondur.

• Bir atom elektron alınca, aldığı elektron sayısı kadar ( - ) yüklenir. Çünkü aldığı elektronları nötrleştirecek protonu yoktur. Bir elementin elektron alması ekzotermiktir.
F + e- → F- + enerji

• Bir atom elektron alarak ( - ) yüklendiğinde fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir. Elektron sayısı ve atom çapı artar. Elektron başına düşen çekim kuvveti azalır.

• Bir atom elektron verince , verdiği elektron sayısı kadar ( + ) yüklenir. Çünkü elektronların ayrılmasıyla bazı protonların yükü serbest kalır. Bir elementin elektron vermesi endotermiktir.
H + enerji → H+ + e-

• Bir atom elektron vererek ( + ) yüklendiğinde fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir. Elektron sayısı ve atom çapı azalır. Elektron başına düşen çekim kuvveti artar.

 ( + ) yüklü iyonlara katyon , ( - ) yüklü iyonlara ise anyon denir.
 İki veya daha çok sayıda atom birleşerek, pozitif veya negatif yüklü iyon oluşturabilirler. Bu iyonlara çok atomlu iyonlar denir. Ör: OH-, (NH4)+ gibi.

İzoelektronik Tanecikler: Elektron sayıları eşit olan atom ve iyonlara izoelektronik tanecikler denir. İzoelektronik taneciklerin proton sayıları farklı, elektron sayıları eşittir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder